تصفیه فاضلاب بیمارستان
تصفیه فاضلاب بیمارستان
بطورکلی به فاضلابی که در نتیجه استفاده انسان از آب برای مصارف بهداشتی تولید می شود، فاضلاب بهداشتی میگویند. از آنجا که این فاضلاب در اثر فعالیتهای انسانی تولید می گردد، گاهی به آن فاضلاب انسانی نیز گفته میشود.
سرویسهای بهداشتی، استحمام، شستشوی ظروف، شستشوی سطوح و لباسشویی عمده ترین فعالیتهایی هستند که به تولید فاضلاب بهداشتی-انسانی منجر میشوند. در بیمارستانها علاوه بر موارد گفته شده، فاضلاب اتاق های عمل، شستشوی اتاق ها، لاندری و آزمایشگاه نیز وارد جریان فاضلاب می شود.
حفاظت از محیط زیست و جلوگیری از آلودگی آن از یک سو و لزوم استفاده مجدد از آب به سبب محدودیت در منابع آبی از سوی دیگر باعث شده است که امروزه تصفیه فاضلاب بهداشتی از اهمیت خاصی برخوردار شده و توجهات بسیار ویژهای را به سوی خود جلب نماید. .
حجم فاضلاب
حجم فاضلاب بیمارستانی معمولاً بستگی مستقیمی به تعداد تختهای تحت پوشش دارد. البته بهترین معیار برآورد مقدار فاضلاب، میزان آب مصرفی است. به تجربه ثابت شده است که ۹۵-۸۵ درصد آب مصرفی در فعالیتهای بیمارستانی به فاضلاب تبدیل میشود.
چنانچه اطلاعات کافی در خصوص مقدار آب مصرفی در دسترس نباشد، حجم فاضلاب تولیدی را می‌توان با در نظرگرفتن سرانه تولید فاضلاب برای ازای هر تخت محاسبه نمود. البته این سرانه با درنظر گرفتن فاضلاب تولیدی پرسنل بیمارستان است.ف
اضلاب بیمارستان مراکز تحقیقاتی و علمی و پژوهشگران در کشور ما و دیگر کشورهای جهان مختلف مقادیری را برای این سرانه ارائه نموده اند که خلاصه آنها در جدول ۹ آمده است.
یک تحقیق جدید بر روی ۱۴ بیمارستان در تهران نتایج جدول ۱۰ را به همراه داشته است.
کیفیت فاضلاب بیمارستانی
مواد خارجی که طی فعالیتهای بیمارستانی وارد آب میشوند عمدتاً شامل ترکیبات آلی قابل تجزیه بیولوژیک، مواد معدنی اعم از معلق و محلول، مواد شوینده (دترجنتها)، فلزات سنگین، پاتوژنهای میکروبی، مواد شیمیایی خطرناک سمی و مواد دارونی میباشند. براساس یک تحقیق جدید بر روی ۱۴ بیمارستان در تهران نتایج جدول ۱۱در خصوص کیفیت فاضلابهای بیمارستانی بدست آمده است.فاضلاب بیمارستان
فرآیند تصفیه فاضلاب بیمارستانی
انتخاب فرآیند تصفیه یکی از مهمترین بخشهای طراحی یک سیستم تصفیه فاضلاب میباشد که هرگونه اشتباه در آن باعث هدررفت هزینه های مالی و زمانی انجام شده میشود. مهمترین عوامل موثر در انتخاب فرآیند تصفیه عبارتند از:
۱- حجم فاضلاب
۲- غلظت هریک از آلایندهها به خصوص دو شاخص مهم BOD5و COD
۳- نسبت BOD5به COD
۴- راندمان مورد نیاز جهت تصفیه
۵- سهولت راهبری و بهره برداری از سیستم
۶- نوسانات کیفی و کمی در تولید فاضلاب
۷- هزینه راهبری و بهره برداری از سیستم
بخش عمدهای از آلاینده های فاضلابهای بیمارستانی را موادآلی تشکیل می دهند که توسط میکروارگانیسمها قابل تجزیه میباشند.
بطورکلی تجربیات عملی و دانش تصفیه نشان داده است که وقتی نسبت BOD5به COD بیش از ۰/۵۰ باشد، استفاده از روشهای بیولوژیکی تصفیه فاضلاب بیمارستانی با توجه به کارایی بالای آنها اولویت دارد.
این درحالی است که این نسبت در فاضلابهای بیمارستانی در محدوده ۰/۷۰ – ۰/۵۵ قراردارد که نشان از قابلیت بسیارخوب آنها برای تصفیه بیولوژیکی است.
چون غلظت BOD5 فاضلابهای بیمارستانی معمولاً کمتر از ۱۰۰۰ میلیگرم در لیتر است، استفاده از فرآیندهای بیهوازی که در غلظتهای بالا کارایی دارند، تأثیر قابل توجهی در فرآیند تصفیه نداشته و بهتر است که برای دستیابی به یک سیستم تصفیه کارا و کم هزینه از فرآیندهای هوازی بیولوژیکی برای تصفیه این نوع فاضلابها استفاده نمود.
فاضلاب بیمارستان از آنجائیکه بخشی از مواد آلاینده فاضلاب بصورت معلق بوده و قابلیت ته نشینی دارند، لذا به منظور کاهش بار وارده بر سیستم هوازی بهتر است که از یک سپتیک تانک قبل از واحد هوازی استفاده نمود.
بدین ترتیب بخش عمده ای از ذرات معلق طی فرآیند ته نشینی و شناوری بصورت فیزیکی و با هزینه کمتر و سهولت بیشتر از فاضلاب جدا میشوند.
به علاوه وجود شرایط مناسب برای رشد برخی باکتریها و میکروارگانیسمها در لجن تجمع یافته و ته نشین شده در سپتیک تانک، باعث انجام برخی فرآیندهای بیولوژیکی در تصفیه فاضلاب شده بطوریکه راندمان سپتیک تانک در تصفیه فاضلابهای بهداشتی معمولاً به ۳۰-۱۰ درصد میرسد.
معمولاً از مخزن دوم سپتیک تانک نیز برای پمپاژ فاضلاب به مخزن هوادهی سیستم تصفیه بیولوژیکی استفاده میشود.
فاضلاب خروجی سپتیک تانک وارد مخزن هوادهی شده و در آنجا با انجام هوادهی، اکسیژن موردنیاز میکروارگانیسمها تأمین میگردد.
در مخزن هوادهی باکتریها بخش عمدهای از مواد آلی را جذب خود کرده و قسمتی از آن را هضم مینمایند.
مخلوط فاضلاب و باکتریها به مخزن ته نشینی (زلال سازی) هدایت شده و در آنجا با کمک نیروی ثقل،توده باکتری و میکروارگانیسمها از آب جدا می شود.
چون باکتریها و میکروارگانیسمها مهمترین عوامل در تصفیه این نوع فاضلاب هستند، لذا همواره بخشی از آنها از واحد ته نشینی ثانویه خارج شده و همراه با پساب از سیستم بیرون می‌روند.
به منظور جلوگیری از بروز هرگونه مشکل ناشی از آنها در اغلب موارد از یک سیستم گندزدایی (ضدعفونی) برای حذف آنها استفاده میشود.
باید توجه داشت که در فاضلاب بیمارستانها معمولا مقادیری از آنتیبیوتیکها و دیگر عوامل کشنده باکتریها و میکروارگانیسمها وجود دارد، لکن غلظت کم اینگونه ترکیبات خوشبختانه اختلال عمدهای در فرآیندهای بیولوژیکی تصفیه فاضلاب ایجاد نکرده و تنها اندکی راندمان را کاهش میدهند.
البته در برخی بیمارستانها در قسمت رختشویخانه (لاندری) مقدار مصرف مواد ضدعفونی کننده نظیر وایتکس به حدی بالاست که درصورت ورود فاضلاب آنها به سیستم تصفیه، مشکلات و اختلالات جدی در فرآیند تصفیه اتفاق میافتد.
در چنین مواردی یا باید سیستم تصفیه فاضلاب رختشویخانه (لاندری) را از سیستم تصفیه فاضلاب کل بیمارستان جدا کرد و یا اینکه با انجام یک فرآیند پیش تصفیه اثر نامطلوب مواد ضدعفونی کننده را به حداقل رساند. این سیستم پیش تصفیه معمولاً شامل یک سیستم تزریق مواد شیمیایی برای خنثی سازی فاضلاب رختشویخانه (لاندری) است. فاضلاب بیمارستان
